Το δημόσιο σχολείο στα χρόνια του Δ.Ν.Τ: Συνέντευξη Τάσου Κουράκη

Συνέντευξη Τάσου Κουράκη

Ερ.: Η Κυβέρνηση πέρασε ένα νέο νόμο για την Εκπαίδευση. Θα ήθελα να δούμε τις διάφορες πλευρές αυτού του νόμου. Ας αρχίσουμε από τις εργασιακές σχέσεις, καθώς οι ρυθμίσεις στο θέμα αυτό έχουν προκαλέσει ήδη έντονες αντιδράσεις. Η Υπουργός Παιδείας κ. Α. Διαμαντοπούλου επαγγελόμενη τον «εξορθολογισμό του εκπαιδευτικού συστήματος με βάση τις πραγματικές ανάγκες σε προσωπικό», άλλαξε ριζικά τους όρους και τα κριτήρια για τον διορισμό νέων εκπαιδευτικών. Οι αλλαγές στον τρόπο πρόσληψης αναπληρωτών και ωρομισθίων αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Πώς κρίνετε αυτές τις αλλαγές και πως βλέπετε να διαγράφεται το μέλλον των νέων εκπαιδευτικών;

Απ.: Με το νέο νόμο η κυβέρνηση αγνόησε προκλητικά τις θέσεις των εκπαιδευτικών φορέων. Οι νέες διατάξεις δεν αποτελούν αναγκαία μέτρα για πραγματική στήριξη και αναβάθμιση του εκπαιδευτικού και του έργου του (όπως θα ήταν η καθιέρωση ετήσιας επιμόρφωσης με την κύρια ευθύνη των ΑΕΙ, μισθολογική, επιστημονική και εργασιακή αναβάθμισή του κ.λπ.). Αντίθετα, ακολουθώντας το…

γενικότερο πνεύμα του προγράμματος «σταθερότητας», οδηγούν σε ακόμη μεγαλύτερη συρρίκνωση των εργασιακών δικαιωμάτων των εκπαιδευτικών. Προετοιμάζουν το έδαφος για τις απαιτήσεις του ΔΝΤ, δηλαδή για ελάττωση του αριθμού των εκπαιδευτικών, συγχώνευση τμημάτων και μείωση των δαπανών για την εκπαίδευση. Η λογική της οικονομίας στο εκπαιδευτικό προσωπικό διαπερνά το νόμο.

Η Υπουργός Παιδείας η οποία στις 26/2/2008 συνυπέγραψε ερώτηση 15 βουλευτών του ΠΑΣΟΚ με την οποία έπαιρνε θέση ενάντια στις ελαστικές μορφές απασχόλησης όχι μόνο δεν καταργεί το καθεστώς της μαύρης εργασίας στην εκπαίδευση, αλλά το «αναβαθμίζει» θεσμοθετώντας προσλήψεις αναπληρωτών και ωρομισθίων μέσω διαγωνισμών του ΑΣΕΠ.

Αγνοεί η κυβέρνηση δεκάδες χιλιάδες εκπαιδευτικούς που εδώ και αρκετά χρόνια υποχρεώθηκαν σε διαρκή εργασιακή περιπλάνηση, αναγκάστηκαν να αποδεχτούν δυσβάστακτους εργασιακούς όρους με μοναδικό κίνητρο τη συλλογή μορίων προϋπηρεσίας (όπως οι νόμοι των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ προέβλεπαν μέχρι τώρα). Όλοι αυτοί οι εκπαιδευτικοί σήμερα διαπιστώνουν ότι απαξιώνεται πλήρως η προϋπηρεσία τους.Υπάρχουν εκπαιδευτικοί που έδωσαν ΑΣΕΠ και κρίθηκαν διοριστέοι και πρέπει να διορισθούν πριν την έναρξη του σχολικού έτους 2010-2011.

Υπάρχουν εκπαιδευτικοί στον ενιαίο πίνακα αναπληρωτών που με βάση το νόμο 3255/2004 που καθιερώνει την ποσόστωση μεταξύ των προσλαμβανόμενων εκπαιδευτικών πρέπει να διορίζονται σε ποσοστό 40% των ετήσιων προσλήψεων. Με βάση τον ίδιο νόμο πρέπει να διορίζονται κατά προτεραιότητα οι πολύτεκνοι εκπαιδευτικοί με τέκνα που είτε είναι ανήλικα είτε υπηρετούν τη στρατιωτική τους θητεία ή σπουδάζουν. Με το νόμο 3687/2008 (ΦΕΚ 159 Α΄) ορίζεται ότι διορίζονται κατά συγκεκριμένο ποσοστό οι εκπαιδευτικοί που στις 30/6/2008 συμπλήρωσαν προϋπηρεσία 30 μηνών, ενώ με βάση τον ίδιο νόμο εκπαιδευτικοί που συμπληρώνουν 24 μήνες πραγματικής προϋπηρεσίας σε δημόσια σχολεία και έχουν λάβει τη βαθμολογική βάση σε οποιονδήποτε διαγωνισμό του ΑΣΕΠ διορίζονται από το σχολικό έτος 2008-2009, σύμφωνα πάντα με τις ανάγκες της Υπηρεσίας τους. Όλοι αυτοί αγνοήθηκαν από το νέο νόμο.

Ερ.: Τελικά ο αδιόριστος εκπαιδευτικός φαίνεται να είναι ο μεγαλύτερος χαμένος του νέου νόμου καθώς με τον θεσμό του «δόκιμου- εκπαιδευτικού» τίθεται, για ακόμη μία φορά, υπό αμφισβήτηση η μελλοντική πρόσληψη του. Ποια είναι η δική σας εκτίμηση;

Απ.: Σήμερα για τους αδιόριστους εκπαιδευτικούς που επιδιώκουν το διορισμό τους στη δημόσια εκπαίδευση θεσμοθετείται μια πραγματική Οδύσσεια. Η πολύχρονη εκπαιδευτική προϋπηρεσία, που πολλοί από αυτούς διαθέτουν, εξαργυρώνεται απλώς με κάποια μόρια. Εκπαιδευτικοί που έχουν στηρίξει επί πολλά χρόνια τη δημόσια εκπαίδευση αντιμετωπίζονται ως «αναλώσιμοι». Οι υποψήφιοι -ες για διορισμό υποχρεώνονται σε ένα συνεχές κυνηγητό πιστοποιήσεων και μορίων για να αποκτήσουν -ελάχιστοι-ες από αυτούς- τη δυνατότητα να ενταχθούν στη δημόσια εκπαίδευση. Και πάλι όμως τίποτε δεν έχει κριθεί τελεσίδικα: μπορούν εύκολα να εξοστρακιστούν από την εργασία τους με τη λήξη της περιόδου δοκιμασίας. Η περίοδος αυτή, υπό τη «δαμόκλειο σπάθη» του μέντορα (τον οποίο, σημειωτέον, ορίζει η εκπαιδευτική ιεραρχία), μπορεί θαυμάσια να αξιοποιηθεί από την εξουσία για τον έλεγχο και την ιδεολογική συμμόρφωση των νεοδιορίστων σε μια ευαίσθητη περίοδο της εκπαιδευτικής τους σταδιοδρομίας.

Ερ.: Και στα ιδιωτικά σχολεία όμως υπάρχουν αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών καθώς ο νέος νόμος θεμελιώνει το δικαίωμα του σχολάρχη να μετατρέπει την μόνιμη απασχόληση σε ωρομισθία. Τι συνεπάγεται αυτό για τον εργαζόμενο στην ιδιωτική εκπαίδευση;

Απ.: Με τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς η κυβέρνηση έκανε ένα καταπληκτικό δώρο στους ιδιοκτήτες ιδιωτικών σχολείων. Ο κάθε ανεπιθύμητος, συνδικαλιζόμενος ή μη αρεστός στον εργοδότη μπορεί να απολύεται και να μην έχει βεβαίως και το δικαίωμα να μεταταχθεί στο Δημόσιο όπως ίσχυε μέχρι σήμερα. Μπορεί όμως ο εργοδότης να του προτείνει μειωμένο ωράριο, το οποίο προφανώς θα είναι αναγκασμένος να το δεχθεί με μειωμένες ώρες άρα και με μειωμένη αμοιβή. Και ξέρουμε πάρα πολύ καλά ότι αν του πει σου δίνω μισές ώρες και μισά λεφτά τις υπόλοιπες ώρες, δεν έχει να κάνει τίποτα, δεν μπορεί να τις αξιοποιήσει με κανέναν τρόπο. Το επόμενο στάδιο θα είναι πλήρες ωράριο, με μισά λεφτά. Είναι αδύνατον όμως να δουλεύει οποιοδήποτε σχολείο με ταπεινωμένους και πραγματικά υποβαθμισμένους εκπαιδευτικούς.

Ερ.: Ας περάσουμε τώρα στα στελέχη της εκπαίδευσης. Με το νέο νόμο αλλάζει συνολικά ο τρόπος επιλογής των στελεχών της εκπαίδευσης που θα βασίζεται κυρίως στη συνέντευξη των υποψηφίων. Πως διαμορφώνεται το νέο σύστημα επιλογής στελεχών;

Απ.: Η επιλογή των στελεχών της εκπαίδευσης κινείται στα ίδια πλαίσια με την μέχρι σήμερα επιλογή: η όλη φιλοσοφία οδηγεί στην επιλογή υποταγμένων στελεχών εκπαίδευσης. Τα διορισμένα, κατά τα 5/7 Συμβούλια Επιλογής από την Κυβέρνηση, μαρτυρούν τις προθέσεις της για τις κομματικές επιλογές που θα κάνει. Απαξιώνεται το επιστημονικό και το συγγραφικό έργο, αφού εκτός των σχολικών συμβούλων δεν λαμβάνεται πουθενά υπόψη. Δίνει καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία της συνέντευξης, χωρίς καμία δέσμευση των μελών του Συμβουλίου Επιλογής στη βαθμολογική αποτίμηση των υποψηφίων (βασίλειο της αυθαιρεσίας). Διαιωνίζει την αυθαιρεσία των Υπηρεσιακών Συμβουλίων στις επιλογές των Υποδιευθυντών και των Προϊσταμένων Νηπιαγωγείων και ολιγοθέσιων σχολείων, αφού δεν εισάγει μετρήσιμα και αντικειμενικά κριτήρια επιλογής που να διασφαλίζουν μια ελάχιστη αξιοκρατία.

Ερ.: Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει προτάσεις για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να επιλέγονται στελέχη της εκπαίδευσης;

Απ.: O ΣΥΡΙΖΑ πιστεύει ότι η επιλογή των στελεχών της εκπαίδευσης πρέπει να γίνεται με αντικειμενικότητα γιατί τα στελέχη της εκπαίδευσης διαχειρίζονται μεγάλο μέρος της εκπαιδευτικής καθημερινότητας και έχει πολύ μεγάλη σημασία η συγκρότησή τους. Προτείναμε στη Βουλή πολύ συγκεκριμένα μέτρα και θα αναφέρω ορισμένα από αυτά: Τα στελέχη της εκπαίδευσης πρέπει να επιλέγονται για τετραετή θητεία, η οποία θα λήγει ταυτόχρονα για όλα τα στελέχη στο τέλος της τετραετίας και για να είναι αξιόπιστη και ουσιαστική η διαδικασία της συνέντευξης, θα πρέπει να αξιολογούνται τα συγκεκριμένα κριτήρια με επιμέρους μοριοδότηση. Έτσι θα περιορίζεται η αυθαίρετη και μη ελέγξιμη υποκειμενική κρίση. Σε κάθε περίπτωση τα μοριοδοτούμενα κριτήρια και τα τυπικά προσόντα να έχουν καθοριστικό βάρος στις επιλογές στελεχών. Αλλιώς, η συνέντευξη καθιερώνει απολύτως την αυθαιρεσία της εκάστοτε διοίκησης.

Ερ.: Πολύ συζήτηση έχει γίνει γύρω από το θέμα της αξιολόγησης της σχολικής μονάδας. Το Υπουργείο Παιδείας θέλοντας, όπως λέει, να αναδείξει το σχολείο «ως βασικό φορέα προγραμματισμού και υλοποίησης του εκπαιδευτικού έργου» εισήγαγε την διαδικασία της εσωτερικής αξιολόγησης ή αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας. Ποια είναι η θέση σας για το ζήτημα αυτό;

Απ.: Η διαδικασία της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας επιχειρείται να αξιοποιηθεί ως «εύκολη και φθηνή λύση» για τη βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου, όπως έχει γίνει σε πολλές άλλες χώρες. Τα κριτήρια της αυτοαξιολόγησης που έχουν ήδη τεθεί με εγκύκλιο, συνδέονται με την υλικοτεχνική υποδομή και την εξεύρεση πόρων από το ίδιο το σχολείο, την απώλεια διδακτικών ωρών, τις επιδόσεις των μαθητών κ.λπ. Η επικύρωση αυτής της αξιολόγησης με τον νέο νόμο επιχειρεί να μεταθέσει όλες τις ευθύνες της εκπαιδευτικής πολιτικής και της υποχρηματοδότησης της εκπαίδευσης στη σχολική μονάδα και τους εκπαιδευτικούς. Αυτή η λογική και πρακτική θα οδηγήσει ευθέως στη διαφοροποίηση και την κατηγοριοποίηση των σχολείων. Είναι κάτι που έχει γίνει και σε άλλες χώρες της Ευρώπης και στις ΗΠΑ, όπου με τη δημοσιοποίηση των πινάκων αξιολόγησης διευρύνθηκε το χάσμα ανάμεσα στις σχολικές μονάδες. Όμως όλοι αυτοί οι δείκτες δεν απαντούν σε κάποιο ερώτημα και δεν οδηγούν στην βελτίωση του σχολείου. Γιατί δεν είναι θέμα «αυτοαξιολόγησης» η μη ύπαρξη στο σχολείο υλικοτεχνικής υποδομής, αφού τα σχολεία δεν διαθέτουν δικούς τους πόρους για να τους αξιοποιήσουν. Η επίδοση και η διαρροή δεν αποτελούν αποκλειστικά και μόνο πρόβλημα του σχολείου.

Όλες οι κοινωνιολογικές έρευνες για την σχολική διαρροή και την επίδοση αποδίδουν τα αίτια τους σε παράγοντες έξω από το σχολείο (ανεργία, φτώχεια, κ.λπ.). Η αυτοαξιολόγηση αποσιωπά συστηματικά τόσο την επίδραση των ταξικών ανισοτήτων και διαφορών στις σχολικές επιδόσεις όσο και τις ευθύνες της κρατικής πολιτικής. Όπου δε έχει εφαρμοστεί έχει διαμορφώσει τους όρους για να βγει το σχολείο στην αγορά.

Ερ.: Μολαταύτα, για ένα σημαντικό κομμάτι της κοινής γνώμης, αλλά και της εκπαιδευτικής κοινότητας, η αξιολόγηση με την μορφή μιας αποτίμησης του ετήσιου έργου του σχολείου φαντάζει αναγκαία. Με ποιους όρους οραματίζεται ο ΣΥΡΙΖΑ μία αξιολόγηση που θα προάγει την αναβάθμιση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης;

Απ.: Η δική μας αριστερά είναι υπέρ της αποτίμησης του παραγόμενου έργου σε όλους τους τομείς της δημόσιας σφαίρας, όπως και της δημόσιας λογοδοσίας και του κοινωνικού ελέγχου. Μόνο που αυτό, σύμφωνα με τη δική μας αντίληψη, γίνεται για να εντοπισθούν οι αδυναμίες και να ληφθούν εκείνα τα μέτρα που θα άρουν τις ανισότητες και τις διαφορετικές ταχύτητες και όχι για να οδηγήσουν σε αποκλεισμούς και κατηγοριοποιήσεις. Αυτή είναι η σημαντική διαφορά σε αυτό που λέγεται «αξιολόγηση».

Ερ.: Ας μιλήσουμε τώρα για κάποια θέματα που άπτονται της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η Υπουργός Παιδείας κ. Α. Διαμαντοπούλου προανήγγειλε πως θα προχωρήσει σε συγχωνεύσεις τμημάτων γειτονικών πανεπιστημίων και ΤΕΙ με σκοπό τον εξορθολογισμό της χωροταξικής κατανομής των ιδρυμάτων. Πως αξιολογείτε εσείς μία τέτοια πρωτοβουλία;

Απ.: Μπορεί κανείς να πει ότι μια ορθολογική χωροταξική κατανομή των ανωτάτων ιδρυμάτων είναι αναγκαία προς το συμφέρον και των ίδιων των ιδρυμάτων, των φοιτητών και της ανάπτυξης του τόπου. Όμως φοβόμαστε ότι, όπως έγινε και στο παρελθόν από τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, θα επικρατήσουν λογικές πελατειακών σχέσεων και επιπλέον λογικές περικοπής δαπανών και «κόψιμο» ιδρυμάτων για καθαρά δημοσιονομικούς λόγους.

Ερ.: Παράλληλα, με το νέο νόμο ρυθμίζονται πλέον συνταγματικά οι κανόνες αδειοδότησης για την ίδρυση και την λειτουργία των κολεγίων κατά παράβαση του άρθρου 16. Ποια είναι η θέση του ΣΥΡΙΖΑ αναφορικά με την λειτουργία κολεγίων;

Απ.: Με το νόμο που ψηφίστηκε οι ιδιοκτήτες των κολεγίων έχουν κάθε λόγο να είναι απολύτως ευχαριστημένοι από τη ρύθμιση που έγινε. Στην πραγματικότητα έχουμε μία κατάργηση του άρθρου 16, από την πίσω πόρτα. Ο νόμος επανέφερε τη λειτουργία των κολεγίων και ενίσχυσε με αυτόν τον τρόπο στον χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης την ιδιωτική σε βάρος της δημόσιας. Εμείς λέμε ότι βάσει του συντάγματος, αλλά και σύμφωνα με το δίκαιο της Ε.Ε, η χώρα μας ορίζει απολύτως το καθεστώς της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Έτσι πρώτον να κλείσουν αμέσως όλα τα κολέγια και δεύτερον να δούμε πώς οργανώνεται ο χώρος της δημόσιας μεταλυκειακής εκπαίδευσης. Κατά δεύτερον να ληφθεί μέριμνα για τους αποφοίτους των κολεγίων, οι οποίοι χωρίς να φταίνε οι ίδιοι και οι γονείς τους έχουν μπλέξει σε μια διαδικασία που πολύ φοβάμαι ότι είναι αδιέξοδη.

Ερ.: Και μία τελευταία ερώτηση κ. Κουράκη, πως θα σχολιάζετε το νέο νόμο σε σχέση με την γενικότερη κατεύθυνση της πολιτικής του ΠΑΣΟΚ; Ποιο είναι αυτό «το νέο σχολείο» που διακηρύσσει η Υπουργός Παιδείας;

Απ.: Με τον νέο νόμο έχουμε μια τεράστια επίθεση εναντίον των εκπαιδευτικών και στο επίπεδο των εργασιακών σχέσεων με στόχο τη μείωση των δαπανών σε καιρούς οικονομικής κρίσης και σκληρής δημοσιονομικής πειθαρχίας, αλλά και στην ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία. Το νέο σχολείο δυστυχώς είναι ένα «φτηνό» σχολείο. Είναι φτηνό και τα εργαλεία για να γίνει πιο φτηνό είναι ο δραστικός περιορισμός των εκπαιδευτικών. Κόβονται 17.000 εκπαιδευτικοί, μεγαλώνει ο αριθμός των μαθητών στην τάξη, μπαίνουν περισσότερες διδακτικές ώρες με τις υπερωρίες των εκπαιδευτικών και τους βάζουν να δουλεύουν σε διαφορετικά αντικείμενα.

Το πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας είναι απόλυτα εναρμονισμένο με τη γενικότερη αντιλαϊκή πολιτική της Κυβέρνησης. Στην πραγματικότητα αμφισβητεί και υπονομεύει δημόσια και κοινωνικά αγαθά και ενισχύει τις κοινωνικές διακρίσεις και την ανισότητα στην κατανομή του πλούτου και των προνομίων. Δείχνει την κατεύθυνση που έχει επιλέξει η Κυβέρνηση να κινηθεί στον τομέα της εκπαιδευτικής πολιτικής, που είναι ένα φτηνό και πειθαρχημένο σχολείο, εναρμονισμένο με τις κατευθύνσεις των αγορών. Ενδεικτικά να αναφέρω ότι το συμβούλιο που καθιερώνεται για να καθορίζει τα της έρευνας και τα της κατεύθυνσης της έρευνας στα πανεπιστήμια, ανάμεσα στους άλλους ακαδημαϊκούς βάζει και επιχειρηματικούς κύκλους από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Η οικονομία και η αγορά θα θέτουν τους όρους της παιδείας και της μόρφωσης. Και τούτο είναι δυστυχώς το συνολικό πνεύμα που διατρέχει τις πρωτοβουλίες και θεσμικές αλλαγές του Υπουργείου Παιδείας.

Αυγή – Τη συνέντευξη πήρε η Ντιάνα Μάνεση

Αναρτήθηκε από σίβυλλα στις Κυριακή, Μάϊος 30, 2010