Τέλος σε προνόμια που έχει το κράτος

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_100102_08/11/2009_336529

Στο εξής θα καταβάλλει στους πολίτες αναδρομικά πενταετίας και όχι δύο ετών
Καταργείται ο προνομιακός τόκος υπερημερίας του 6%
Καθημερινή
Της Ιωαννας Μανδρου

Προνόμια του Δημοσίου που από χρόνια θεσμοθετήθηκαν και λειτούργησαν στη λογική της προάσπισης των οικονομικών του, αλλά και στο πλαίσιο μιας αντίληψης «πως όποιος έχει το μαχαίρι κόβει και το πεπόνι», φαίνεται πως δεν αντέχουν στους σύγχρονους καιρούς ούτε όταν δοκιμάζονται επί των αρχών της ισότητας και της ισονομίας. Ετσι, καταρρέοντας, προκαλούν πρόσθετους πονοκεφάλους στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης.

Ο λόγος για δύο βαρυσήμαντες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που αιφνιδίασαν τους αρμοδίους ευλόγως, εν μέσω οικονομικής κρίσης, καθώς οδηγούν σε οριστική και αμετάκλητη κατάργηση προνομίων του Δημοσίου, προς όφελος των πολιτών.

Τα ζητήματα που δημιουργούνται από τις δύο αυτές αποφάσεις, που το περιεχόμενό τους δημοσιεύει σήμερα η «Κ», είναι πολλά κα σοβαρά. Αλλα ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.

Τι έκρινε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τι αποφάσισε; Οι υποθέσεις που απασχόλησαν τον κορυφαίο δικαστικό σχηματισμό της Ευρώπης ήταν εξαιρετικά σημαντικές και για το ελληνικό Δημόσιο και για τους Ελληνες πολίτες.

Η πρώτη αφορούσε το καίριο θέμα, αν για το Δημόσιο μπορεί να ισχύει προνομιακή παραγραφή για τις αξιώσεις των πολιτών -αναδρομικά διετίας δηλαδή- όπως προβλέπει η ελληνική νομοθεσία ή το αντίθετο, που ισχύει για τους ιδιώτες για τους οποίους προβλέπονται για τις μεταξύ τους αξιώσεις αναδρομικά πενταετίας.

Ο επιμένων νικά

Ολα ξεκίνησαν από την επιμονή ενός υπαλλήλου που δούλευε στο υπουργείο Εξωτερικών και για ένα διάστημα (από το 1993 ώς το 1998) παρείχε τις υπηρεσίες του στην πρεσβεία μας στο Βερολίνο. Πατέρας, τότε, δύο ανήλικων παιδιών, ο διπλωματικός υπάλληλος ήταν την περίοδο εκείνη συμβασιούχος και ζήτησε να του καταβληθούν επιδόματα και προσαυξήσεις που έδινε το υπουργείο για τους μόνιμους υπαλλήλους που εργάζονταν στην αλλοδαπή. Ο εν λόγω υπάλληλος μάλιστα έκανε και ένα βήμα παραπέρα. Ζήτησε τα επιδόματα και οι προσαυξήσεις να του επιδικαστούν αναδρομικά για μια πενταετία, και όχι για δύο χρόνια, όπως προβλεπόταν τότε και προβλέπεται εως σήμερα από τον νόμο για τις αξιώσεις κατά του Δημοσίου.

Η προσφυγή του στη Δικαιοσύνη έγινε πριν από οκτώ χρόνια, το 2001. Ακολούθησε ένας δικαστικός μαραθώνιος με αφετηρία το Πρωτοδικείο της Αθήνας και σταθμούς το Εφετείο, τον Αρειο Πάγο και τερματισμό το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στο Στρασβούργο, εκεί που εκδόθηκε η σημαντικότατη απόφαση που αφορά όλους μας. Και το Δημόσιο και τους πολίτες.

Τι αποφάσισε όμως το δικαστήριο;

Με βάση την αρχή της ισότητας και της ισονομίας, το Δημόσιο, σύμφωνα με την απόφαση, δεν μπορεί να έχει την προνομιακή παραγραφή για τις αξιώσεις των πολιτών του. Η διετής παραγραφή που προβλέπεται από την ελληνική νομοθεσία -είναι βασικά οι διατάξεις του νόμου 2362 του 1995- δεν μπορεί να ισχύει.

Αντιθέτως, το Δημόσιο, όπως και οι ιδιώτες, στις συναλλαγές του θα πρέπει να υπόκειται στην ίδια παραγραφή. Δηλαδή της πενταετίας. Ετσι δικαιώθηκε μετά δικαστικούς αγώνες μιας δεκαετίας ο διπλωματικός υπάλληλος που είχε την υπομονή και την επιμονή να φθάσει μέχρι το Στρασβούργο, αλλά η απόφαση γι’ αυτόν έχει γενική επιρροή και ισχύ για το μέλλον. Και αυτό γιατί αναγνωρίζει δικαίωμα πενταετίας αναδρομικά για όσες οικονομικές αξιώσεις έχουν πολίτες κατά του Δημοσίου για επιδόματα, δώρα, αποδοχές ή οποιαδήποτε άλλη αιτία.

Η σημασία της απόφασης είναι προφανής και τα αποτελέσματά της δεδομένα. Υπερισχύει κάθε άλλης απόφασης της ελληνικής δικαιοσύνης και ανοίγει τον ασκό του Αιόλου για αξιώσεις σε βάθος πενταετίας για χιλιάδες πολίτες που διεκδικούν από το Δημόσιο διάφορες παροχές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το δημόσιο ταμείο…

Και για την ιστορία: Η απόφαση που εκδόθηκε το 2009 καταγράφεται, όπως συμβαίνει με τις αποφάσεις των ευρωπαϊκών δικαστηρίων, ως «υπόθεση Ζουμπουλίδη κατά Ελλάδος». Ζουμπουλίδης ήταν ο τολμηρός και πείσμων διπλωματικός υπάλληλος.

Δεύτερο ράπισμα

Και σαν να μην έφθανε η απόφαση για τα αναδρομικά πενταετίας για το Δημόσιο, ακόμα μια απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου προστέθηκε για να κάνει τα πράγματα πιο σύνθετα, αυξάνοντας τους προβληματισμούς του επιτελείου της κυβέρνησης περί τα οικονομικά.

Η δεύτερη απόφαση -και αυτή εξίσου σημαντική- αφορούσε ένα κεφαλαιώδες επίσης θέμα που χρόνια ταλάνιζε την ελληνική δικαιοσύνη, αν δηλαδή, το Δημόσιο θα μπορούσε να πληρώνει για τις οφειλές του τόκο υπερημερίας κατά πολύ μικρότερο σε σχέση με τον τόκο που καταβάλλουν «μεταξύ τους» οι ιδιώτες.

Η ελληνική νομοθεσία μάλιστα προβλέπει τόκο υπερημερίας για το Δημόσιο μόλις 6%, ενώ για τις οφειλές των ιδιωτών τουλάχιστον διπλάσιο.

Η υπόθεση γι’ αυτό το προνόμιο του Δημοσίου που χρόνια απασχολεί τα ελληνικά δικαστήρια -με «εμμονή» της ελληνικής δικαιοσύνης στην προάσπιση του προνομίου του Δημοσίου- έφθασε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Αφορμή, η επιμονή ενός γιατρού που εργαζόταν για χρόνια στο Σισμανόγλειο νοσοκομείο και ήγειρε οικονομικές αξιώσεις κατά του Δημοσίου, καθώς το εν λόγω νοσοκομείο υπάγεται στο ΕΣΥ.

Τις απαιτήσεις του ο γιατρός διεκδίκησε δικαστικά στο τέλος της δεκαετίας του ’90 ζητώντας να του καταβληθούν οφειλόμενοι μισθοί και πρόσθετες προσαυξήσεις εντόκως, με τον τόκο που προβλεπόταν τότε για τις οφειλές μεταξύ ιδιωτών και όχι με 6% που προβλεπόταν -και συνεχίζει και σήμερα να προβλέπεται- για το Δημόσιο.

Τα ελληνικά δικαστήρια που ασχολήθηκαν με το θέμα διχάστηκαν. Αλλα τάχθηκαν υπέρ της συνταγματικότητας του προνομίου για τόκο υπερημερίας 6% για το Δημόσιο και άλλα είχαν αντίθετη άποψη, κρίνοντας πως δεν μπορεί το κράτος να πληρώνει λιγότερα για τόκους και οι πολίτες για αξιώσεις μεταξύ τους πολύ περισσότερα.

Η υπόθεση έφθασε και στον Αρειο Πάγο, ο οποίος τάχθηκε υπέρ της διατήρησης του προνομίου του Δημοσίου για τόκο υπερημερίας της τάξεως του 6%.

Η απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου εκδόθηκε στο τέλος του 2006.

Και ενώ έτσι είχαν τα πράγματα, έρχεται η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που καταργεί και αυτό το προνόμιο του Δημοσίου, και μάλιστα διά παντός.

Το σκεπτικό των Ευρωπαίων δικαστών στηρίχθηκε στις αρχές της ισότητας που κατοχυρώνονται από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Ετσι, έκριναν πως το προνόμιο χαμηλού τόκου υπερημερίας για το Δημόσιο «συνιστά μη αποδεκτή προνομιακή μεταχείριση που οδηγεί σε μείωση των οφειλομένων από το Δημόσιο ποσών προς τους πολίτες».

Η απόφαση αυτή, όπως δηλώνει στην «Κ» ο αντιπρόεδρος του ΔΣΑ κ. Δημ. Βερβεσός, είναι «εξαιρετικά σημαντική, καθώς επιλύει ένα μείζονος σημασίας θέμα υπέρ των πολιτών και δίνει γραμμή πλεύσης στα ελληνικά δικαστήρια να κινηθούν με γνώμονα την αρχή της ισότητας». Και βέβαια είναι μια απόφαση μείζονος σημασίας με γενική επιρροή, μια απόφαση που δίνει χαριστική βολή σε ένα ακόμα προνόμιο του Δημοσίου, υπέρ των πολιτών. Με συνέπειες, ωστόσο, για τον κρατικό κορβανά και δη σε εποχές οικονομικής δυσπραγίας και κρίσης…